Ова се последните номади од Македонија за кои слушна цел свет: Чувари на традицијата во модерното време
Јуруците – последните номади од југоистокот на Македонија
Во подножјето на Плачковица и на ридовите околу Струмица, Радовиш и Валандово, сè уште живее една малку позната, но уникатна етничка група – Јуруци. Често нарекувани и „Коњари“, тие се дел од турското етничко малцинство во Македонија, со корени кои водат уште од времето на Османлиите.
Јуруците биле номадски сточари. Во Македонија се населиле уште пред неколку векови, носејќи со себе начин на живот кој во голема мера го задржале и денес. Се движеле со стадата овци и крави, живееле изолирано од градскиот живот и така успеале да ја зачуваат својата култура, обичаи и јазик.
Каде живеат и како го одржуваат идентитетот
Најмногу Јуруци има во селата околу Радовиш, Струмица, Валандово и Дојран. Секое лето во село Тополница се организира фестивал посветен на нивната традиција. Слични манифестации има и во Карбинци, каде Јуруците ги покажуваат своите песни, ора, фолклорни носии, а понекогаш и традиционални спортови – трки, народни борби и други активности што со векови се дел од нивното секојдневие.
Тие сè уште се занимаваат со сточарство – само во општина Карбинци, Јуруците годишно произведуваат над 15 тони млеко, главно овчо и кравјо, што покажува дека и покрај модерното време, старата традиција сè уште живее.
Јазик и култура
Јуруците зборуваат турски јазик, но дали нивниот говор е специфичен или се работи за посебен дијалект – сè уште нема доволно истражувања. Можно е нивниот јазик да е збогатен со зборови од македонскиот или локалните говори, но јавноста нема детални информации за тоа.
Културно се блиски со другите турски заедници, но сепак се разликуваат по стилот на живот – посебно поради нивната сточарска и некогаш номадска традиција.
Облека што зборува историја
Кога настапуваат на фестивали, Јуруците носат традиционални носии – со богати везови, шарени ткаенини, накит и рачно изработени обувки. Жените и мажите се облечени во облека што ја одразува нивната историја и прилагоденост на животот на село и по планини. Сепак, многу малку фотографии и описи постојат кои детално ја документираат нивната носија – па и овој дел од нивниот идентитет заслужува повеќе внимание.
Современи предизвици
Сè повеќе млади Јуруци се селат во градовите. Некои веќе не го зборуваат турскиот јазик, не носат традиционална облека, а сè поретко се занимаваат со сточарство. Тоа го отвора прашањето – ќе опстои ли нивната култура?
Здруженијата и фестивалите се обидуваат да ја зачуваат традицијата, но предизвиците се големи – модерни стилови на живот, урбанизација, емиграција.
Чување на живо културно наследство
Јуруците се можеби мала, но вредна алка во културниот мозаик на Македонија. Нивната приказна – за номадите што останале верни на својата традиција – е фасцинантна и заслужува повеќе внимание. Како живеат денес, како го одржуваат својот идентитет и дали идните генерации ќе ја пренесат приказната понатаму – тоа се прашања кои допрва треба да се истражат.
РЖМ
Фото: Принтскрин - Јутјуб/ Википедија
