Ако ние ги воспитуваме нашите деца, како што сме воспитувани ние, државата ќе ни ги одземе: Воспитни правила од Југославија кои денеска се сметаат за кривично дело
Времињата се менуваат, а со нив и начинот на кој се воспитуваат децата. Она што пред неколку децении се сметало за нормално, денеска може да се квалификува како занемарување, злоупотреба или дури и семејно насилство.
Југословенското детство, исполнето со слобода, дисциплина и јасна хиерархија меѓу возрасните и децата, денес изгледа како далечно минато.
Возрасните на маса, децата на споредно место
Во поранешна Југославија, возрасните имале предимство на трпезата. Децата често седеле на помошна маса, на столче без потпирач или користеле прибор што им останал од родителите.
Денес тоа би се сметало за занемарување на детските потреби – современото семејство се залага за рамноправност, па децата имаат свое место на маса и се вклучени во заедничкиот семеен ритуал.
Телесната казна како „воспитен метод“
Порано, шлаканиците, шамарите и влечењето за уво биле секојдневие. Телесната казна се сметала за најбрз и ефикасен начин на дисциплина, а родителите често изговарале фрази како „ударот не боли, поуката боли“.
Денес, таквите постапки се строго забранети со закон и можат да резултираат со пријава во Центарот за социјална работа или дури кривична одговорност.
Стравот како воспитна алатка
Во минатото, казните биле сурови: стоење во агол, лишување од оброк, па дури и изолирање од семејството. Целта била да се влее страв и почит кон родителот како авторитет.
Денес, казните се попсихолошки – ограничување на користење на телефон, интернет или излегувања. Современото родителство се темели на дијалог и разбирање, а не на страв.
Мајката како единствен воспитувач
Во Југославија, жените биле тие што се грижеле за воспитувањето, додека татковците главно имале улога на издржувачи.
Денес, семејната педагогија бара подеднакво учество на двата родитела, бидејќи и мајката и таткото носат различни модели на емоционална и социјална поддршка.
Децата сами дома или кај соседите
Во тоа време, соседи често внимаваа на децата, а никој не гледаше проблем во тоа да останат неколку часа сами. Денес, тоа би се сметало за сериозно занемарување, а службите за заштита на децата би реагирале веднаш.
Улица, кал и слобода
Децата од Југославија израснаа на улица – боси, валкани, често гладни, но слободни и независни. Денес, родителите внимателно го мерат времето поминато надвор, следат исхрана, хигиена и безбедност. Игрите на улица ги заменија затворените простори, а независноста – надзорот.
Едно огниште за сите
Во повеќето југословенски домови, целото семејство спиело во иста просторија – најчесто единствената што се греела во зима. Денес, децата имаат свои соби и креветчиња, често дизајнирани по нивен вкус. Тоа се смета за начин да се поттикне самостојноста и чувството на личен простор.
Од строгост до емпатија
Југословенските воспитни правила израснаа генерации луѓе што ги ценија редот и авторитетот. Но, денешното време бара поинаков пристап – повеќе емпатија, дијалог и разбирање.
Разликата меѓу тогаш и сега можеби е голема, но и едниот и другиот систем имаа и добри и лоши страни – прашањето е само кое општество повеќе нè учело да бидеме луѓе.
М.С.К / Фото извор: Radio Sarajevo / Freepik
