„Не ти треба автомобил, до Англија ќе одиме со автостоп“: Како кревањето палец нагоре од нормална појава, денеска се третира како ризична замка
Автостопот, односно патувањето со кревање на рака и палецот горе за да ве земе возач, долго време бил популарен начин на патување ширум Европа, па така и во поранешна Социјалистичка Федеративна Република Југославија.
Тој не бил само практично средство за да се стигне од точка А до точка Б, туку и симбол на слобода, авантура и доверба – особено за младите луѓе кои сакале да истражуваат светот без големи финансиски средства.
Автостопот како начин на патување во Југославија
Во 1960-тите и 1970-тите, автостопот бил широко распространет меѓу студентите и младите луѓе во Југославија. За оние кои немале своја кола или доволно пари за возни карти, автостопот бил нормален дел од патувањето, а често значел и патување низ цела Европа. Ова било време кога „идејата за патување“ била поврзана со посебен дух — поврзување со други луѓе, спонтана авантура и желба да се види што повеќе од светот.
Легендарни приказни од тоа време, како онаа на студенти од Белград што со автостоп стигнале до островот Вајт (Isle of Wight) во Англија и се сретнале со музичката сцена на 1970-тите, покажуваат колку автостопот бил дел од тогашната младина и нивниот начин на гледање на светот.
За нив, самиот збор „Југославија“ понекогаш бил доволно да ја отвори вратата на многу патувања и разговори со непознати луѓе, бидејќи државата имала поволна репутација и демократска надворешна политика што го олеснувала транзитот низ Европа.
Во тоа време, автостопот бил толку вообичаен што возачите биле подготвени да зaстанат и да помогнат, без оглед дали знаеле патниците или не.
Тоа било општествено прифатливо и често дури и пофалено – дел од културата на патување без страв, со минимални ресурси и максимална доверба во луѓето што ги среќавале на пат.
Промени со времето – од доверба кон предизвици
Сепак, почнувајќи од крајот на 20-от век, автостопот постепено почнал да се намалува. Зголемената сопственост на автомобили, проширувањето на јавниот транспорт, порастот на стандарди и подоцна дигиталните можности за планирање патувања (автобуси, возови, попусти за млади и апликации за споделување превоз) значително ја сменија сликата.
Денес автостопот во многу земји, вклучително и на Балканот, не е толку честа појава како порано, а некои области дури го ограничуваат или забрануваат на автопатите поради безбедносни причини.
Современите патници кои се одлучуваат за автостоп често користат онлајн платформи и заедници за да се поврзат, да најдат совети за најдобри локации за чекање, или дури да договорат возење со непознати луѓе — нешто што во минатото се правело исклучиво лице-в лице на патот, без дигитална поддршка.
Извор: Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropa / Фото извор: Wikipedia/Freepik
