Не боли, не се најавува, ама е смртоносен: Мозочните удари во Македонија сѐ уште се високоризични бидејќи до лекарска помош не се стигнува навреме
Брзата медицинска реакција е клучна за намалување на последиците од мозочниот удар, како што потсетува и Светскиот ден на борба против мозочниот удар, кој се одбележува секоја година на 29 октомври, од кога беше воспоставен во 2004 година.
Стапка на мозочни удари во Македонија – над европскиот просек
Македонија и оваа година го одбележува Светскиот ден на мозочниот удар со загрижувачка статистика – земјата има една од највисоките стапки на заболени и починати од оваа болест во Европа.
Според податоците на Институтот за јавно здравје и Светската здравствена организација, годишно во Македонија се регистрираат околу 5.000 нови случаи на мозочен удар, што значи дека секој ден по 13 луѓе доживуваат мозочен удар.
Стапката на појава изнесува 200 до 300 случаи на 100.000 жители, додека морталитетот е дури 180 смртни случаи на 100.000 жители годишно, што ја става земјата меѓу најзагрозените во регионот.
Она што е особено алармантно е дека мозочниот удар повеќе не е болест на старите – се почесто го доживуваат и млади луѓе, па дури и лица во своите триесетти години.
Мозочниот удар се случува без најава, а го менува целиот живот
Мозочниот удар претставува изненадно нарушување на крвотокот во мозокот, поради запушување или пукање на крвен сад. Во пракса, тоа значи дека за неколку секунди мозочните клетки почнуваат да умираат поради недостиг на кислород.
Најчести симптоми се изненадна слабост или парализа на едната страна од телото, нарушен говор, пад на едниот агол од усните, заматен вид или губење рамнотежа. Времето е клучно – лекарите постојано повторуваат дека „времето е мозок“, бидејќи секоја минута без третман значи неповратно оштетување на мозочното ткиво.
Дури и кај оние кои преживуваат, последиците често се долгорочни – парализа, нарушен говор, губење на меморијата или променета личност. Пациентите и нивните семејства мораат да се соочат со долготрајна рехабилитација, што го менува секојдневниот живот засекогаш.
Медицината сѐ уште е немоќна пред мозочниот удар
И покрај напредокот во медицината, мозочниот удар останува едно од најтешките и најсмртоносните заболувања. Ефективната терапија е временски ограничена – пациентот мора да стигне во болница во рок од 3 до 4,5 часа од појавата на симптомите за да се примени т.н. тромболитичка терапија, која може да го „раствори“ тромбот што го предизвикал ударот.
Во Македонија, мал процент од пациентите стигнуваат навреме. Недостигот на јавна свест, тешкиот пристап до специјализирани центри и доцното препознавање на симптомите се меѓу најголемите пречки.
Невролозите предупредуваат дека иако технологијата напредува – со магнетна резонанца, ангиографија и нови лекови – човечкиот фактор и брзата реакција остануваат најважни.
Превенција за мозочен удар
Повеќе од 80% од мозочните удари може да се спречат со промена на животниот стил.
Редовната физичка активност, здрава исхрана, контрола на крвниот притисок, шеќерот и холестеролот, како и престанок со пушење и прекумерно консумирање алкохол, значително го намалуваат ризикот.
Лекарите советуваат редовни превентивни прегледи – особено за лица над 40 години, како и оние со семејна историја на кардиоваскуларни заболувања.
Препораката е едноставна: мерете го притисокот, контролирајте го шеќерот и холестеролот, движете се секој ден и не ги игнорирајте првите симптоми.
Соодветната реакција може да спаси нечиј живот – можеби токму вашиот.
Светскиот ден на мозочниот удар потсетува дека зад бројките стојат човечки приказни – семејства, животи и судбини кои можат да се променат со малку повеќе знаење, внимание и грижа за сопственото здравје.
М.С.К / РЖМ
Фото извор: Freepik
