Скопјанката која стана една од највлијателните жени во технологијата во Холандија и САД: Интервју со Снежана Зивчевска-Сталперс

Добивај вести на Viber

Кога ќе ја слушнете биографијата на Снежана Зивчевска–Сталперс, првата мисла е дека станува збор за жена која си ја напишала својата судбина со храброст, работа и визија. Родена и порасната во Скопје, по дипломирањето на Електротехничкиот факултет заминува во Холандија со една цел – да изгради интернационална ИТ кариера. Таму минува 23 години, работи во глобални компании како IBM и NTT Data, ја советува Европската агенција за иновации и е дел од проектите кои ја креираат иднината на дигиталната трансформација и вештачката интелигенција.

За своите резултати добива престижни признанија: IBM Benelux Award за Delivery Excellence, Impact Award од женското списание Opzij, е прогласена за една од 50-те најинспиративни жени во технологијата во Холандија (Inspiring Fifty Netherlands), а Deloitte ја наградува со BOLD Leader Award за лидерство и визионерство. Таа е и иницијатор и основач на Women in Tech NL – првата и најголема женска технолошка заедница во Холандија, која денес им дава глас и поддршка на илјадници жени во тех-секторот.

Во 2023 година животот ја носи на друг континент – со семејството се преселува во Атланта, градот кој многумина го нарекуваат „Silicon Valley на југоистокот на САД“. Таму ја продолжува својата професионална приказна како консултант и експерт за вештачка интелигенција, иновации и дигитална трансформација, а паралелно ги завршува МБА студиите во САД со највисоки можни оценки (GPA 4.0, summa cum laude). Денес е и активен член на Women in Aviation International (Atlanta Chapter), каде работи на зголемување на бројот на жени во авијацијата и STEM индустриите.

Ова е интервју со жена која покажува дека географијата нема моќ над визијата – и дека девојките од Македонија можат да бидат дел од светските технолошки приказни, без да се откажат од својата автентичност.

ЖМ: Снежана Вие сте Македонка која својата кариера ја изгради во светот. Кога се роди љубовта кон технологијата и што ве поттикна да го изберете токму ИТ-секторот?

Љубовта кон технологијата кај мене се роди уште во средно училиште, но искрено, корените на тој интерес се многу подлабоки. Од мала имав природна љубопитност за тоа како функционираат нештата, од домашните апарати и рачни часовници, до електричните кола и компјутерите што тогаш почнуваа да се појавуваат во училиштата. Никогаш не ми беше доволно само да го прифатам резултатот; секогаш сакав да го разберам процесот зад него.

Математиката и физиката ми беа омилени предмети. Тие ми дадоа нешто повеќе од знаење – ми дадоа начин на размислување. Секоја формула, секое решение, секоја теорема имаше своја логика и убавина. Во тие предмети открив совршен баланс меѓу редот и креативноста, меѓу строгите правила и бескрајните можности.

Го сакав чувството кога некој комплексен проблем конечно ќе „се отвори“ пред тебе и ќе сфатиш зошто нешто функционира токму така. Таа комбинација на рационалност и интуиција ме фасцинираше и ме научи дека науката не е ладна, туку жива, динамична и полна со идеи.

„Науката не е ладна – таа е жива, динамична и полна со идеи.“ – вели Снежана.

ЖМ: Како изгледаше почетокот на вашето професионално патување – од дипломирањето на Електротехничкиот факултет во Скопје до првите чекори во Холандија?

Средното образование го завршив во гимназијата „Раде Јовчевски – Корчагин“, едно од најреномираните училишта во Скопје, каде што секој ден беше нов интелектуален предизвик. Тоа беше средина која не само што го вреднуваше знаењето, туку го поттикнуваше и критичкото размислување, логиката и љубопитноста – вредности кои до ден-денес ме следат во сè што правам. Таму научив дека вистинската интелигенција не е во тоа да го знаеш одговорот, туку во тоа да поставиш вистинското прашање.

По матурата, немаше никакво сомневање дека мојот пат ќе продолжи на Електротехничкиот факултет во Скопје. Тоа беше логичен, но и емотивен избор, продолжување на мојата страст кон технологијата и науката. Се запишав на насоката Компјутерска техника, информатика и автоматика (КТИА), уверена дека токму таму се гради иднината во светот на дигитализацијата, автоматизацијата и интелигентните системи.

Во тие години ги научив темелите на инженерството, но уште поважно – како да размислувам системски, да решавам проблеми и да создавам решенија што носат вистинска вредност. По дипломирањето, моето патување доби сосема нова димензија: се преселив во Холандија, земја позната по својата отвореност, иновации и практичен пристап кон технологијата. Тоа беше мојата прва вистинска авантура во светот на глобалниот ИТ-екосистем.

Преселбата не беше лесна – нова земја, нов јазик, нова култура, поинаков начин на работа и размислување. Но токму тие предизвици ме изградија. Холандија ме научи на нешто клучно: да бидам адаптибилна, отворена и да го гледам секој предизвик како можност за раст. Во тие први години открив дека успехот во меѓународна средина не зависи само од знаењето, туку и од способноста да бидеш адаптибилен, отворен за нови искуства и храбар да излезеш надвор од својата комфорна зона.

ЖМ: Со какви предизвици се соочивте како млада жена во тогаш доминантно машка професија?

Во тоа време, технолошкиот сектор беше речиси целосно машки домен, и како млада жена во инженерска професија, често се наоѓав во простории каде што бев единствената жена – не само на состаноците, туку и во цели тимови. Се сеќавам на тие први години: моменти кога моите идеи мораа да бидат двапати посилни за да бидат слушнати, кога требаше постојано да се докажувам за нешта што за други се подразбираа.

Не беше секогаш лесно, имаше моменти на тишина, на сомнеж, па дури и на потценување. Но, наместо да се повлечам, решив да ја претворам таа различност во сила. Увидов дека не треба да се вклопувам по секоја цена, туку дека токму мојот различен начин на размислување е тоа што може да донесе нова перспектива и вредност.

Најголемата лекција што ја научив во тие години беше дека автентичноста е најсилното оружје на секој лидер.

„Не треба да се вклопиш по секоја цена – твојата различност е твојата сила.“ – истакнува Снежана.

ЖМ: Работевте за глобални компании како IBM и NTT Data, но и за Европската агенција за иновации. Што најмногу го обликуваше вашиот професионален раст?

Работата во големи меѓународни компании како IBM и NTT Data беше вистинска пресвртница во мојата кариера. Тоа беше период во кој не само што професионално созреав, туку и се открив себеси како лидер, стратег и човек кој може да влијае врз промени. Тоа ми овозможи да работам со талентирани луѓе од целиот свет и да бидам дел од проекти кои навистина имаа глобално влијание.

Научив дека технологијата сама по себе не е цел, туку само средство за промена. Во IBM ја зацврстив мојата љубов кон податоците и вештачката интелигенција, додека во NTT Data ја научив важноста на партнерствата, иновацијата и човечкиот аспект на дигиталната трансформација.

Најголемиот раст не дојде од успесите, туку од моментите кога требаше да се прилагодувам, кога нештата не беа лесни, кога требаше да го пронајдам својот глас во глобален контекст и да водам со убедување, а не со титула. Тие моменти ме научија дека лидерството не се докажува со позиција, туку со начинот на кој се однесуваш, инспирираш и ги подигаш другите.

Секој проект, секој предизвик, секој разговор со клиент или колега ми помогна да ја сфатам суштината на вистинското лидерство: да создаваш можности, да отвораш врати и да помагаш на другите да растат заедно со тебе. Денес, токму тоа е мојата дефиниција за успех: не колку високо ќе се искачиш, туку колку луѓе ќе понесеш со себе на патот нагоре.

ЖМ: Добитник сте на бројни признанија – од IBM Benelux Award до Deloitte BOLD Leader Award. Кое од нив има најголема емоционална вредност за вас и зошто?

Секое признание носи своја тежина и симболика, но Deloitte BOLD Leader Award има особено место во моето срце. Тоа признание не беше само награда за резултати, туку за начин на лидерство, за храброста да водиш поинаку – со визија, емпатија и интегритет.

Во време кога во корпоративниот свет често се нагласува контролата и структурата, ова признание беше потврда дека лидерството може да биде човечко, топло и автентично, а сепак моќно и ефективно. За мене, „BOLD“ не значеше само храброст да се донесуваат одлуки, туку и храброст да се биде автентичен, да се покаже ранливост кога е потребно, да слушаш пред да зборуваш и да им дадеш простор на другите да блеснат.

Тоа признание го доживеав како потврда дека можеш да бидеш успешен без да ги прифатиш старите модели на лидерство и дека вистинската сила лежи во автентичноста и визијата, а не во титулата.

Истовремено, IBM Benelux Award беше момент на длабока гордост затоа што дојде како признание од колеги и лидери со кои работев секојдневно. Тоа не беше награда што доаѓа од надвор, туку од луѓето што одблизу го гледаа мојот труд, посветеност и страст. Токму затоа ја доживеав како најискрената форма на признание и како доказ дека квалитетот, упорноста и искрената соработка секогаш се препознаваат, без разлика од каде доаѓаш или колку различно размислуваш.

Овие две признанија за мене се не само професионални достигнувања, туку потврда на моите вредности. Тие ме потсетија дека патот на интегритет, емпатија и лидерство со цел не секогаш е најлесен, но секогаш е вистинскиот. Денес, кога гледам наназад, тие награди ги чувствувам не како крајна точка, туку како времеплов на моето созревање – од инженер што сака да решава проблеми, до лидер кој сака да создава промени.

ЖМ: Колку е важно за една жена во технологијата да биде видлива и препознаена, не само по резултатите, туку и по влијанието што го има врз општеството?

Тоа е од суштинско значење. Видливоста не е прашање на егото, туку на пример. Кога една жена е видлива и препознаена, таа несвесно отвора врата за многу други што доаѓаат по неа. Таа станува доказ дека е можно и дека успехот не е резервиран за одредени групи, туку достапен за секој што има визија, посветеност и храброст да чекори напред.

Во технологијата, каде што жените и понатаму се во мал број, видливоста е чин на храброст и одговорност. Не се работи само за лична афирмација, туку за создавање простор каде што идните генерации ќе можат да се видат себеси. Затоа секоја жена што се појавува на сцена, што го презема зборот на панел, што води тим или стартап – ја менува сликата за тоа како изгледа успехот во технологијата.

За мене, успехот никогаш не бил само личен. Вистинскиот успех е кога твојата приказна инспирира некого друг да поверува дека и тој може. Кога преку сопствените успеси покажуваш дека границите постојат само во нашите мисли. За мене, наградите и јавните настапи не се средство за лична промоција, туку инспирација за други да поверуваат дека и тие можат.

„Видливоста не е прашање на его, туку на пример – кога една жена се гледа, стотици други веруваат дека и тие можат.“ – нагласува таа.

ЖМ: Вие сте основач на „Women in Tech NL“ – најголемата женска технолошка заедница во Холандија. Како се роди идејата и каков е ефектот денес?

Идејата се роди од лично искуство – од моментите кога, како млада професионалка во технологијата, се наоѓав во просторија полна со колеги, но без ниедна друга жена околу мене. Кога се преселив во Холандија и почнав да работам во технолошки компании, брзо забележав дека жените се присутни, но невидливи, ретко на технички, а уште поретко на лидерски позиции во технологијата.

Недостасуваа можности за поврзување, за споделување искуства, за поддршка и за охрабрување. Така, од една лична потреба и убедување дека жените не треба да бидат исклучок во технологијата, се роди Women in Tech NL – прво како мала иницијатива меѓу неколку ентузијастки, а потоа како национално движење.

Она што започна како неформални средби за споделување приказни и предизвици, со текот на времето се претвори во најголемата женска технолошка заедница во Холандија, со илјадници членки од различни компании, универзитети и стартапи.

ЖМ: Кои се најчестите бариери што ги имаат жените во ИТ и што е клучно за да се пробие „стаклениот плафон“ во оваа индустрија?

Најголемите бариери со кои жените во технологијата се соочуваат и денес можат да се сведат на три клучни фактори: перцепцијата, недостатокот на самодоверба и недостигот на улоги за идентификација.

Првата и најтврдокорна бариера е перцепцијата – длабоко вкоренетата предрасуда дека технологијата е „машка професија“. Оваа идеја, која често несвесно се пренесува преку образовниот систем, медиумите и културните очекувања, уште во раните години ги одвраќа девојките од избор на технички насоки. Наместо да се охрабрат да експериментираат и да учат, тие често слушаат пораки од типот: „Тоа е премногу тешко“ или „Тоа е за момчиња“.

Втората бариера е недостатокот на самодоверба. Многу жени во технологијата се сомневаат во сопствените способности, дури и кога се подеднакво квалификувани и талентирани како нивните машки колеги. Ова е резултат на години во кои општеството поставува различни стандарди и очекувања. Жените често мора двапати да се докажуваат за истото признание, што создава дополнителен притисок и чувство дека постојано мора да бидат „совршени“.

Третата бариера, можеби најболна, е недостигот на модели за идентификација. Кога младите девојки не гледаат жени инженери, програмери, директорки или претприемачки околу себе, потешко можат да ја замислат својата иднина во таа професија. Видливите модели се клучни – тие не само што инспирираат, туку создаваат чувство на припадност и можност.

Клучот за пробивање на „стаклениот плафон“ е во три нешта: еднакви можности, менторство и соработка. Жените треба да имаат еднаков пристап до ресурси, образование, лидерски позиции и поддршка од системот. Но подеднакво важно е да имаат ментори – и жени и мажи – кои ќе препознаат и поддржат потенцијал, а не само искуство.

Менторството е повеќе од советување; тоа е чин на доверба, на отворање врати и на поттикнување храброст. И конечно, вистинската промена се случува преку соработка, а не преку поделба. Не е целта да се создаде „женска технологија“, туку инклузивна технологија, во која секој глас има вредност. Јас сум силен поборник на идејата дека вистинската еднаквост не се постигнува кога жените стануваат како мажите, туку кога можат да успеат токму затоа што се свои – автентични, емпатични, храбри и различни.

ЖМ: Кој совет би им го дале на младите девојки од Македонија кои сонуваат за меѓународна кариера во технологијата?

Мојот совет би бил едноставен, но искрен: не се плашете да сонувате големи соништа, дури и кога изгледаат недостижни. Големите приказни секогаш почнуваат со мали чекори, со првиот обид, со првата храбра одлука. Никогаш не чекајте „совршен момент“ – тој не постои. Совршенството е илузија. Растот се случува кога одлучувате да почнете со она што го имате, таму каде што сте, и да учите попатно.

Ако нешто ве фасцинира, нурнете се длабоко во тоа, истражувајте, поставувајте прашања, барајте ментори, поврзувајте се со луѓе што ве инспирираат. Технологијата е свет без граници – денес од Скопје може да се работи со тимови во Лондон, Амстердам или Атланта, а идеите немаат пасош. Она што навистина прави разлика е љубопитноста, дисциплината и вербата во себе.

Јас сум доказ дека е можно – девојка од Македонија која тргна со соништа и љубопитност, и го изгради својот пат во светот на технологијата и иновациите. И ако можев јас, може секоја од вас. Не затоа што беше лесно, туку затоа што никогаш не се откажав да верувам дека секој труд, секоја идеја и секоја жена вреди.

Затоа, сонувајте големи соништа, почнете денес и не дозволувајте никој да ви каже дека нешто е невозможно. Иднината припаѓа на оние што се осмелуваат да ја создадат.

ЖМ: По две децении во Холандија, се преселивте во Атланта. Како изгледа вашиот нов професионален и личен живот таму?

Атланта е едно навистина посебно место – динамичен град кој многумина го нарекуваат „Силиконската долина на југоистокот на САД“. По две децении во Холандија, животот ме однесе на другата страна на Атлантикот. Денес работам со стартапи, компании и институции во областа на технологијата и иновациите, и им помагам да растат преку стратегии засновани на податоци и одржлив развој.

Лично, оваа фаза ми донесе многу нова енергија. Се запознав со извонредни луѓе, особено во стартап заедницата во Џорџија, и повторно се потсетив дека кога ја следиш својата љубопитност и не се плашиш да започнеш одново, животот ти носи неверојатни можности.

Атланта за мене не е само нова дестинација – туку и нова верзија на себе, со повеќе храброст, поголема јасност и длабоко чувство на поврзаност со светот.

ЖМ: Завршивте МБА студии со највисоки можни оценки. Како академското искуство во САД го промени вашиот поглед кон лидерството и иновациите?

МБА студиите во САД беа вистински трансформативно искуство – не само академски, туку и лично. Ги завршив со највисока можлива оцена, но она што навистина го носам со себе не се бројките, туку начинот на размислување што го стекнав. Благодарна сум што имав професори и колеги кои ме предизвикуваа постојано да размислувам пошироко, покритички и похрабро.

Тие ме научија дека лидерството не е само во знаењето, туку во иницијативата, храброста да ризикуваш и способноста да создаваш вредност таму каде што другите гледаат ограничувања. Американскиот пристап кон образованието е исклучително практичен и ориентиран кон дејствување. Секој проект беше симулација на вистински предизвик – да размислуваш како претприемач, да носиш одлуки со ограничени информации и да преземеш одговорност за резултатите.

Тоа искуство го зацврсти моето уверување дека вистинскиот раст доаѓа не кога имаш сигурност, туку кога имаш цел.

Еден од најзначајните моменти беше кога мојата професорка, д-р Таша Дејвис, ме охрабри да ја претворам својата идеја во нешто опипливо. Така започна мојот финален МБА проект – бизнис планот за AeroNova Technologies, стартап што комбинира модерна технологија, ESG и одржливи решенија во авијацијата. Таа идеја беше мојот начин да ги спојам трите нешта што ме дефинираат: технологијата, иновациите и авијацијата.

Проектот кулминираше со “Shark Tank“ презентација, каде требаше да побарам инвестиција од 1 милион долари. Тоа беше искуство што никогаш нема да го заборавам – комбинација од адреналин, визија и одговорност. Научив дека предизвиците не се препреки, туку тестови на твојата решителност.

И можеби најважната лекција што ја понесов од моето МБА искуство е дека: „Лидерството не е титула, туку одлука, секој ден, повторно, да бидеш инспирација и поттик за себе си и за другите.“

ЖМ: Денес сте активна во организацијата „Women in Aviation International“. Како се поврзуваат технологијата и авијацијата и што ве инспирира во овој домен?

Авијацијата за мене е повеќе од страст – тоа е совршен спој на технологија, прецизност и визија. Уште кога на 4-годишна возраст за прв пат влегов во авион и го слушнав звукот на моторите, ме фасцинираше идејата дека нешто толку комплексно може да функционира во совршена синхронизација. Тоа чувство на восхит кон човечката инженерска генијалност никогаш не ме напушти.

За мене, авијацијата секогаш била повеќе од транспорт. Таа е доказ дека кога технологијата и луѓето работат заедно со јасна цел – гравитацијата може да се надмине, и буквално и симболично. Денес, оваа индустрија е во фаза на длабока дигитална трансформација и со помош на модерните технологии таа може да стане поефикасна, попаметна и побезбедна.

Како член на Women in Aviation International Atlanta Chapter, имам чест да бидам дел од заедница која гради ново лице на авијацијата. Работам со извонредни жени – пилоти, инженери, ИТ експерти, проектни менаџерки – кои внесуваат свежа енергија и различна перспектива во една традиционално машка индустрија.

Највпечатлив за мене беше моментот кога, како ментор и судија, учествував на AI ATL Hackathon на Georgia Institute of Technology, каде група студентки од инженерство и компјутерски науки развија иновативно решение за одржливо управување со податоци во авијацијата. Гледајќи ги како со сигурност ги презентираат своите идеи пред судиите, сфатив дека токму тоа е иднината што ја посакуваме – каде жените не се исклучок, туку двигател на иновациите и во авијацијата.

ЖМ: Вашата приказна е пример за упорност и визија. Кој е вашиот личен мотив што ве движи напред сите овие години?

Мојот најголем мотив отсекогаш бил да создавам вредност и смисла преку тоа што го правам. Без разлика дали е во технологијата, образованието или лидерството, секогаш ме водела истата мисла – дека со секој проект, секој разговор и секоја идеја можам да направам вистинска разлика.

Верувам дека работата добива вистинска тежина само кога зад неа стои повисока цел, нешто што оди подалеку од индивидуалниот успех. За мене, успехот никогаш не бил само личен. Тој станува вистински вреден кога преку својата работа инспирирам и придонесувам за нешто поголемо од себеси.

Во суштина, тоа е мојата дефиниција за лидерство – да градиш патеки, не само за себе, туку и за оние што доаѓаат по тебе. Со текот на годините, научив дека вистинската сила не доаѓа од статусот, позицијата или признанијата, туку од одговорот на прашањето: „Зошто го правиш тоа што го правиш?“

Кога еднаш ќе ја пронајдеш таа јасност, секој предизвик станува можност, а секој чекор добива смисла. Токму таа внатрешна мисија – да оставам трага, да создавам вредност и да поддржувам други – е мојот вистински двигател. Тоа ме движи напред секој ден, ме инспирира да бидам подобра верзија на себеси и да работам со луѓе и организации што веруваат во истото.

ЖМ: Како мајка и професионалец, како успевате да ги усогласите семејните обврски со динамичната глобална кариера?

Балансот не е совршенство, туку свесен избор и присутност. Во светот каде што сите постојано трчаме по повеќе резултати и повеќе совршенство, јас научив дека вистинската рамнотежа се гради во малите и свесни моменти, кога си тука, целосно, со луѓето што ги сакаш.

Мојата најголема инспирација во животот се мојата ќерка Андреа и мојот син Матеј. Тие секојдневно ме потсетуваат зошто сè што правам има смисла. Сакам преку сопствениот пример да им покажам дека можно е да се биде и успешен и човечен, и дека силата не доаѓа од тоа да имаш сè, туку од тоа да го правиш најдоброто со она што го имаш.

Да се биде мајка со глобална кариера не е лесно. Понекогаш тоа значи долги часови, промени на временски зони и постојано прилагодување. Но истовремено, тоа значи и огромна благодарност затоа што преку секој предизвик ја гледам својата цел појасно. Тоа бара организација, поддршка и пред сè – љубов.

Тие моменти кога ќе ги видиш своите деца како растат со вредности на труд, љубопитност, почит и храброст, се најголемата награда. Нема ништо поубаво од тоа да го препознаеш својот пример во нивните постапки, во нивната љубопитност, нивната увереност, нивната добрина.

Моето семејство е мојот центар, мојот мир и мојата најголема мотивација. Тие се мојот вистински компас, ме потсетуваат што е важно и ме учат секој ден да бидам подобра мајка, професионалец и човек. Во нив ги гледам сите причини да продолжам напред, со уште повеќе љубов, цел и благодарност.

ЖМ: Кој би бил вашиот совет до македонските жени – не само во технологијата, туку и во животот – кога станува збор за остварување на сопствените соништа?

Мој совет е едноставен, но од срце: верувајте во себе и не се откажувајте, особено кога е најтешко. Токму во тие моменти, кога изгледа дека сè е против вас, се кријат најважните лекции и најголемите растови. Секој пат има свои предизвици, но и секој предизвик носи шанса да станете посилни, помудри и посвесни.

Жените имаат неверојатна сила. Тие можат истовремено да создаваат, да водат, да воспитуваат и да инспирираат. Во нивниот глас има мудрост, во нивните постапки – стабилност, а во нивните соништа – храброст што го менува светот. Затоа, никогаш не дозволувајте стравот или сомнежот да станат поголеми од вашата визија. Сомнежот е гласот на стравот, а визијата е гласот на иднината. Слушајте ја иднината.

Околината можеби нема секогаш да ве разбере, и тоа е во ред. Големите соништа ретко се разбирани на почетокот. Но токму во тие моменти, кога ќе зачекорите по свој пат, се гради автентичноста и самодовербата. Не се плашете да бидете различни. Различноста не е слабост – тоа е вашата предност, вашиот потпис, вашата уникатност.

Поддржувајте ги другите жени, споделувајте знаење, создавајте заедници, а не конкуренција. Кога една жена напредува, сите добиваме модел на инспирација. Верувам дека иднината припаѓа на жените кои не само што сонуваат, туку и делуваат со срце.

И како што често велам: „Сонувај со очи отворени, делувај со срце и остани верна на својата визија.“ Тоа е формула за успех што не зависи од титули, туку од вредности, храброст и верба во тоа што можеш да создадеш.

ИРЕНА СТАВРОВА