Спиете како мечка, волк, лав или делфин? Д-р Драган открива што е поважно - квалитетот на спиењето или неговата должина
Квалитетот на спиењето, хронотиповите и регенерацијата на мозокот се клучни за здравјето. Дали спиете како мечка, волк, лав или делфин? Дознајте како вашиот биолошки ритам влијае на енергијата, меморијата и емоционалната стабилност
Во време кога брзината се цени повеќе од одморот, сонот стана занемарена неопходност. Неврофизиологот д-р Драган Хрнчиќ предупредува дека спиењето не е луксуз, туку основа на здравјето. Начинот на кој спиеме директно влијае на нашата енергија, расположение, функција на мозокот, меморија и емоционална рамнотежа, па затоа квалитетот на спиењето е поважен од кога било.
„Спиењето е физиолошки процес без кој не можеме да живееме. Тој игра исклучително важна улога во закрепнувањето на целиот организам и функционирањето на нашиот мозок“, вели д-р Хрнчиќ, гостин во утринската програма на РТС.
Спиењето не е пасивна состојба, туку активен процес во кој мозокот се регенерира, обработува информации и го подготвува телото за новиот ден. „За време на спиењето, нашето тело претрпува репарација - од метаболичко закрепнување до обновена енергија и ментална јасност“, објаснува експертот.
Поради лошиот сон, мозокот брзо старее. Бидејќи мозокот има невропластичност - способност да се менува во текот на животот - лошите навики за спиење директно влијаат на тие промени.
„Многумина од нас го потиснуваат спиењето поради обврски, работа или стрес. Но, исто како што телото се сеќава на исцрпеноста, мозокот се сеќава на недостатокот на сон. Можеме и мора да ги промениме тие навики. Веќе по неколку дена подобар сон, ја чувствуваме разликата во функционирањето“, додава д-р Хрнчиќ.
Колку сон е доволен?
Иако постои популарна теорија за „оние што спијат малку“, докторот истакнува дека ваквите случаи се исклучително ретки. „Само околу еден процент од луѓето можат навистина да функционираат со три до четири часа сон. За сите други, шест до осум часа секоја ноќ е оптимално“, наведува тој.
Никола Тесла, Винстон Черчил или Маргарет Тачер често се споменуваат како познати „кратко спијачи“, но тие се исклучоци, а не правило.
Четири типа спијачи: мечка, волк, лав и делфин
Нашиот хронотип - биолошкиот ритам што одредува кога сме најбудни и кога ни треба сон - е запишан во нашите гени, вели д-р Хрнчиќ. Тој ги дели луѓето во четири основни категории:
Мечка: Најчестиот хронотип (околу 50% од популацијата). Нивниот ритам го следи природниот ден и ноќ, па затоа се чувствуваат најдобро во текот на денот и лесно заспиваат навечер.
Волк: Ноќен тип, продуктивни во вечерните часови. Тие често се креативни луѓе и уметници кои работат претежно ноќе.
Лав: Утрински тип, станува рано и е најпродуктивен во првиот дел од денот. Нивниот ритам најмногу се совпаѓа со стандардното работно време.
Делфин: Најреткиот тип, често се бори со несоница и плиток сон. Тие имаат тешкотии да влезат во фази на длабок сон и лесно се будат, што може да предизвика долгорочни здравствени проблеми.
„Овие хронотипови се еволутивно наследство од времето кога луѓето живееле во племиња. Додека некои спиеле, други бдееле — затоа дури и денес различни луѓе функционираат во различно време“, објаснува Хрнчиќ.
Може ли хронотипот да се промени?
Иако генетски определен, хронотипот не е непроменлив. „Нашиот ритам се менува во текот на животот. Тинејџерите најчесто се „волци“, додека постарите луѓе се повеќе склони кон типот „лав“. Ова не е мрзеливост, туку природна биолошка потреба на организмот“, објаснува докторот.
Затоа, додава тој, важно е да не се форсира телото, туку да му се дозволи ритамот што најмногу му одговара.
Самата количина на сон не значи многу ако сонот не е доволно длабок и непрекинат. „Квалитетот на спиењето се мери според тоа колку брзо заспиваме, колку длабоко спиеме и колку пати се будиме во текот на ноќта. Ова ја одредува нашата „ефикасност на спиењето“, т.е. односот помеѓу времето што го поминуваме во кревет и времето што всушност го поминуваме спиејќи“, објаснува д-р Хрнчиќ.
Главната улога во ова ја игра мелатонинот - хормон што се лачи со првата темнина. „Најдобро е да го „фатиме“ тој мелатонин пред полноќ, бидејќи тогаш се прилагодуваме на природниот 24-часовен ритам“, нагласува тој.
Како подобро да спиеме?
Според експертите, постојат едноставни навики кои значително го подобруваат сонот:
*Легнете во исто време секој ден
*Исклучете ги екраните најмалку еден час пред спиење
*Избегнувајте кофеин и тешки оброци навечер
*Создадете ритуал што го смирува телото - тивка музика, лесно истегнување или читање
*И најважно, не го потценувајте сонот, бидејќи тој е основа на менталното и физичкото здравје.
РЖМ/ИС - ФОТО: Фрипик
