„Цени за струја во Македонија се тресат од ракав“: Вистинска мистерија е како да се пресмета потрошувачката во зима

Добивај вести на Viber

Во Македонија цената на електричната енергија е едно од најгорливите прашања во зимските месеци, особено за домаќинствата кои се греат на струја. 

Иако на хартија тарифите изгледаат прифатливи, реалноста е дека голем број граѓани плаќаат високи сметки поради блок-системот и ниската енергетска ефикасност во домовите.

Просечна цена и тарифен систем

Според податоците на Државниот завод за статистика, во второто полугодие на 2024 година просечната цена на електричната енергија за домаќинствата изнесува 6,625 денари по kWh. 

За комерцијалните и индустриските корисници цените се повисоки и варираат во зависност од групата на потрошувач.

За домаќинствата важи блок-тарифен систем:

• Прв блок (0–210 kWh): 4,4376 ден/kWh

• Втор блок (211–630 kWh): 5,5664 ден/kWh

• Трет блок (631–1050 kWh): 7,4314 ден/kWh

• Четврти блок (над 1050 kWh): 18,3035 ден/kWh

Тоа значи дека секое домаќинство што троши повеќе од 1050 киловат-часови месечно — што е вообичаено за грејна сезона со клими или греалки — плаќа речиси четири пати поскапа струја за дел од потрошувачката.

Зошто струјата се доживува како скапа?

Постојат неколку причини поради кои македонските домаќинства го чувствуваат енергетскиот товар:

• Блок-системот ги казнува оние со поголема потрошувачка, што најчесто се семејства што се греат на струја.

• Земјата е делумно зависна од увоз на електрична енергија, што ја зголемува цената во кризни периоди.

• Голем број домови се со слаба топлинска изолација, па е потребна поголема потрошувачка за да се постигне комфорна температура.

• Во однос на приходите, уделот на трошоците за струја во домашниот буџет е значителен.

Споредба со регионот

Во споредба со соседните земји, Македонија не е апсолутно најскапата, но е меѓу земјите каде што граѓаните најтешко го поднесуваат товарот на сметките.

• Во Косово цената е околу 6 евро-центи по kWh и таму електричната енергија е најевтина во регионот.

• Во Србија просечната цена е околу 10 евроценти по kWh.

• Во Црна Гора околу 9,7 евроценти по kWh.

• Македонија, со просечна цена од околу 6,6 денари по kWh, се наоѓа во средина, но блок-системот прави значителна разлика за оние со повисока потрошувачка.

Особено по воведувањето на блок-тарифите, највисоката категорија потрошувачи - сите кои се грејат на струја во текот на зимата плаќаат повеќе од двојно во однос на просечниот износ.

Македонија нема фиксна тарифа на цени за струја

Иако Македонија не е државата со највисока цена на електрична енергија во регионот, за голем дел од населението сметките се скапи поради нерамномерниот тарифен систем и ниската енергетска ефикасност. 

За семејствата кои се греат на клима или греалки, зимските сметки често преминуваат неколку илјади денари, што сериозно го оптоварува семејниот буџет. Дополнително голем број граѓани велат дека воведувањето на блок системот во потрошувачката ја комплицира пресметката и контролата на потрошувачката, па затоа велат дека имаат чувство како цените на струја некој да ги тресе од ракав, дека се произволни и нејасни. 

Решението лежи во подобра изолација на домовите, поголема енергетска ефикасност и долгорочни инвестиции во стабилен и одржлив енергетски систем.