Д-р Ранко Рајовиќ: Колку песничките на Јутјуб се штетни за развојот на детето
Дали е лошо што мајките и татковците, обично кога не знаат како да се справат со децата, пуштаат + песни на YouTube - и додека јадат и додека се подготвуваат за спиење, во секоја прилика да си олеснат? За тоа советува д-р Ранко Рајовиќ, основачот на Менса во Србија.
Насекаде околу нас има сѐ повеќе родители кои штом детето ќе почне да кенка, одбива храна, не сака да заспива - му даваат таблет или мобилен телефон и пуштаат песна на YouTube. И како по некоја магија, детето се фокусира само на тоа аудио-визуелно искуство, па најчесто се смирува за миг. Тогаш родителите, благодарни за оваа алатка која им го олеснува хранењето и заспивањето, не размислуваат многу за тоа дали долгорочно е добро за детето.
„Родителите треба да сфатат дека новите технологии носат опасност, особено затоа што сè уште не знаеме како тие влијаат на развојот на мозокот. Мозокот во развој, најчесто во првите години од животот, ги формира нервните патишта од кои утре зависат когнитивните способности. Во последните десет години има бројни студии за влијанието на новите технологии врз развојот на мозокот и резултатите покажуваат дека некои длабоки структури на големиот мозок не се доволно развиени, што доведува до намалување на когнитивните способности“, напоменува д-р Ранко Рајовиќ, автор на програмата НТЦ учење преку игра, соработник на УНИЦЕФ за рано образование и основач на Менса во Србија и повеќе земји од регионот.
Д-р Рајовиќ затоа вели дека треба да се внимава колку детето секојдневно гледа во екранот на телефонот или таблетот.
„Најдобро е тоа да се прави во одредено време, како што некогаш гледавме цртани. Тоа значи дека не е поврзано со спиење или јадење. И родителите треба да се придржуваат до правилата: половина час гледање во екран - час во парк или игралиште, и час пред екран - два часа во парк“, вели д-р Рајовиќ и посочува дека за дете од пет години препорачаниот број на поминати километри е од 5 до 10.
Ранко Рајовиќ за порталот Нова.рс раскажува и која е подобра алтернатива кога родителот не знае како да го смири детето.
„Секогаш е подобро да се прибегне кон старите испробани методи, кои, точно, се малку потешки за родителите. Подобро е родителите на своето дете да му раскажат приказна пред спиење или да прочитаат сликовница. Исто така, детето мора да има доволно моторика, да се заморува, па полесно ќе заспие, а ќе има и подобар апетит“.Тој исто така објаснува како мајките и татковците ќе си ја олеснат работата.
„Детето кое е гладно не треба да се смирува за да јаде. Проблемот е што децата имаат огромна енергија, која биолошки постои во тој период, бидејќи овозможува движење, а движењето е важно за развој на мозокот. Тоа е и биолошка потреба на детето, што значи дека родителите мора да ја обезбедат со престој во природа или полигони во станот, а со тоа ќе му го олеснат секојдневието“.
Магичната линија
Во рамките на системот за учење NTC преку играта на Ранко Рајовиќ, постојат многу креативни и многу ефективни решенија кои можат многу да помогнат, а можат лесно да се изведат во станот.
Една од NTC игрите со движење и размислување е Magic Line. Родителите залепуваат широка леплива лента во ходникот и му кажуваат на детето дека тоа не е за него, бидејќи е тешко. Секој пат кога родителите одат низ ходникот, тие се движат така што одат нога пред нога. Детето, се разбира, ќе се обиде и ќе биде среќно кога ќе ја изврши оваа „тешка задача“. Штом успешно го надмине, еден ден подоцна неговите родители прават нешто малку потешко, на пр. се враќаат назад и пак велат дека е премногу тешко и дека не е за него. Кога детето ќе го совлада овој дел, се воведува уште еден елемент кој е важен за развојот на детето - родителите лепат маркери во боја на оваа широка лента и велат дека е само за големи и, на пример, кога ќе стигнат до црвениот маркер, прават две чучњеви , кога ќе стигнат до синиот, прават едно вртење. Секако дека детето ќе успее, но детето ќе помине низ ходникот 100 пати во текот на денот, ќе направи 200 чучнувања, 100 ротации.
Ранко Рајовиќ вели дека можеби изгледа како манипулација, но ако на детето му кажеме да оди по линијата затоа што е добро за неговиот когнитивен и моторен развој, веројатно нема да успее. А родителите подоцна можат да додадат трет, да речеме, жолт маркер што ќе значи три скока на место, потоа зелен, портокалов…
Игра за целото семејство
Добра игра за неколку членови на семејството е мудрата топка, вели Рајовиќ. За играта е потребна топка, а во неа учествува водачот на играта и играчите кои стојат во полукруг. Задачата е лидерот да ја допре топката и да именува три делови од телото, а потоа да ја фрли топката на еден играч кој ќе ја фати, ќе ги повтори истите три делови од телото, ќе ги допре со топката и ќе ја врати топката на водачот на играта. На пример, водачот на играта ја допира главата и вели „глава“, потоа го допира лактот и вели „лактот“ и на крајот го допира коленото и вели „колено“. Кога ќе ја фрли топката на друг играч, тој тоа го повторува.Кога сите ќе ги повторат првите три термини, тогаш тие продолжуваат на следното ниво на играта - тогаш секој играч измислува три нови делови од телото, земајќи предвид дека играчите пред него не спомнале ниту еден.
Доколку е потребно, почетното ниво на играта може да се прескокне и веднаш да се игра вака. Топката се фрла по случаен избор на играчите, така што секој треба постојано да биде концентриран за да ја фати ненадејно фрлената топка и да ја заврши задачата. Играта не е од натпреварувачка природа, но може да се игра при испаѓање - доколку некој не ја фати топката или не повтори некој дел од телото што веќе е спомнато. Играта има неколку варијации и кога нивото на кое играат станува лесно, од нив се бара да ги кажат само првите букви (G, L, S = глава, лакт, колено) или да именуваат некои предмети и животни кои почнуваат со таа буква ( глобус, ластовичка, стол).
