„Тука луѓето откопуваат злато“: На 2 часа од Скопје пронајдена населба постара од онаа на Инките и Маите
На само два до три часа возење од Скопје, северозападно од Ниш, се наоѓа Хумска Чука, археолошко наоѓалиште од големо историско и културно значење.
Ова место, кај селото Хум, е компонирано од остатоци од праисториска населба која датира од неолитот и го обележува преминот од камено во метално доба. Поради својата положба – на природно возвишение со јасна доминација над Нишката котлина – Хумска Чука била идеална за контрола на поширокиот регион, од Сиќевачката клисура на исток до влезот во Лесковачката котлина на запад.
Археолошките ископувања овде започнале уште во 1933 година, кога професорот Владимир Фјукс од Харвард прв ја истакнал важноста на локалитетот, а материјалот собран од тогашните ископувања бил депониран во Народниот музеј во Ниш.
Денес, Хумска Чука е археолошко наоѓалиште под државна заштита, а истражувањата се изведуваат под надзор на Археолошкиот институт во Белград и Регионалниот завод за заштита на споменици во Ниш. Иако ископувањата се одвиваат под строго контролирани услови, археолозите предупредуваат на зголемен број диви копачи и локални жители кои доаѓаат во потрага по богатства.
Народни преданија и легенди за закопаното злато
Во народното предание, Хумска Чука отсекогаш била место опкружено со мистерија. Според старите мештани, во околината на локалитетот длабоко под земјата се наоѓаат големи количини на злато, закопано од древните жители за време на преселби и војни.
Легендата вели дека „земјата таму сјае“ и дека секој што копал без благослов на светителите бил казнет – или со несреќа, или со сон што го предупредувал да се откаже.
Иако науката нема докази за постоење на злато, овие приказни и денес привлекуваат авантуристи и трагачи по богатство, кои веруваат дека во длабочините на земјата сè уште се крие дел од изгубеното наследство на праисториските луѓе.
Така, Хумска Чука останува не само археолошко, туку и митолошко место, каде што историјата и легендата се преплетуваат на фасцинантен начин.
