Дали убиец се станува или се раѓа? 4 клучни фактори кои од детето прават психопат и немилосрдно лице

Добивај вести на Viber

Многу е тешко да се справиме со оваа тема без да се преувеличуваат или потценуваат одредени елементи кои се вклучени

Дали убиец се раѓа или се станува? Дали е тоа некој посебен вид на луѓе или тој потенцијал се наоѓа кај сите нас? Сето тоа се прашања на кои со векови не добиваме соодветни одговори. Србија е обвиена во црно по трагедијата што се случи во основното училиште „Владислав Рибникар“, а токму тоа страшно злосторство не натера да се запрашаме какво општество стануваме и дали сите вистински вредности го губат своето значење? Сите се прашуваат како дете помало од 14 години може да убие...

Постојат многу различни видови убијци. Има ментално нестабилни убијци кои покажуваат психопатски и социопатски тенденции. Се чини дека овие луѓе имаат ограничен отпор кон убиствата, доколку воопшто го имаат. Потоа, тука се атентаторите и нарачаните убијци кои убиваат за пари или за да добијат и одржат одреден статус во групата. Има и такви кои убиваат во самоодбрана, како и војници чија работа вклучува убивање непријатели во битка.

Дали постои заеднички елемент за сите видови убијци или секоја категорија има свои посебни барања?

Има голема дебата околу овие прашања. Еден војник најверојатно ќе се спротивстави на тоа што ќе биде споен со сериски убиец. Но, под површината, под претпоставка дека војникот е подготвен и способен да го убие непријателот, како тој или таа се разликува од некој што убива компулсивно?

Многу е тешко да се справиме со оваа тема без да се преувеличуваат или потценуваат одредени елементи кои се вклучени. Вистината е дека немаме дефинитивни одговори на овие прашања. Сепак, научниците, психолозите, психијатрите и невролозите предложија теза која објаснува зошто можеме да убиеме.

Овие аргументи ќе ги поделиме во две категории:

- природа

- воспитување

Природниот аргумент сугерира дека сите ние сме способни да убиваме затоа што сме еволуирале за да го сториме тоа.

Што е еволутивна психологија?

Постои донекаде контроверзен пристап кон психологијата кој вели дека нашето однесување е вкоренето длабоко во нас. Според науката, луѓето еволуирале со одредени карактеристики на однесување кои се пренесуваат од генерација на генерација. Со текот на времето, овие однесувања може да се променат. Пристапот спаѓа во еволутивната психологија.

Не постои јасен договор за еволутивната психологија дури и меѓу нејзините пропагатори. Според Дејвид Слоун Вилсон, дел од причината поради која има контроверзии околу оваа тема е раната популарна теорија на Лида Космидес и Џон Тоби. Вилсон вели дека таквиот поглед на еволутивната психологија е тесен и погрешен. Еден од приговорите на нивната работа го вклучува фактот дека Космајдс и Тоби ја ограничиле околината на еволутивната адаптација како серија средини во кои луѓето живеат во текот на еволуцискиот процес, пишува „Nationalgeographic.rs“.

Како резултат на тоа, вели Вилсон, Тоби и Космидес велат дека човечкиот ум еволуирал делови кои биле дизајнирани да решаваат специфични проблеми што се среќаваат во тие средини. Вилсон верува дека Космидес и Тоби премногу ги поедноставуваат елементите на човечкото искуство во нивната теорија кога велат дека постојат две основни човечки природи - една за мажи и една за жени. Тој, исто така, критикува дека тие не ги земале предвид варијациите во развојот на мозокот кај населението во многу краток временски период. Вилсон истакнува дека постојат многу други пристапи за објаснување на човечкото однесување освен еволутивниот пристап.

Во нивното поглавје за еволутивната психологија на убиството, во книгата Еволутивна психологија и насилство, Дејвид М. Бас и Џошуа Д. Данли тврдат дека агресијата е особина која е наследена меѓу луѓето и датира од праисторијата. Луѓето мораа да се натпреваруваат едни со други за ресурси. Понекогаш овие натпревари стануваат насилни. Како резултат на тоа, луѓето кои преживеале развиле паралелен сет на вештини. Еден што им помогна на луѓето да преживеат агресија и друг што им помогна да им нанесат штета на противниците.

Според оваа теза, луѓето станале повешти и за избегнување и за нанесување штета во текот на следните генерации. Врз основа на оваа теза може да се каже дека сите сме способни да убиваме. Многу претставници на еволутивната психологија, вклучувајќи ги Бас и Денли, не негираат дека другите фактори играат подеднаква улога во претворањето на обичен човек во убиец. Тие знаат дека условите во кои се наоѓа една личност ќе влијаат врз него или неа. Сепак, длабоко во душата, сите ние сме убијци.

Другата страна на паричката

Критичарите на еволутивната психологија велат дека нашиот ум не е толку „жичен“ како што сугерираат психолозите. Тие истакнуваат дека нашите умови еволуирале многу брзо од праисториските денови - мозокот е многу побрз отколку што може да се оправда популарните презентации на еволутивната психологија. Критичарите како Дејвид Брукс велат дека луѓето се премногу комплицирани и прилагодливи за еволутивната психологија да има многу смисла.

Кои услови можат да направат човек убиец?

Под претпоставка дека не сме сите убијци кои се воздржуваат од штета поради социјални и психолошки ограничувања, што е тоа што може да создаде убиец? Според војниците како пензионираниот армиски потполковник Дејв Гросман, процесот вклучува четири стратегии:

- брутализација

- класично уредување

- оперативно уредување

- пример модел

Брутализацијата е процес каде што го губите чувството за сопствената вредност како поединец. Во војската, тоа е исклучително дисциплиниран процес. Новите регрути поминуваат низ тешки и понекогаш понижувачки искуства за обука за да го убијат нивното чувство за индивидуалност. Ова ѝ помага на војската да го смири секој отпор што повеќето луѓе го имаат да одземат нечиј живот.

Војската исто така ги обучува војниците да бидат што е можно поефикасни. Во класичното условување, целта е одредено однесување да се поврзе со награда. Гросман вели дека не се користи во воената обука на САД, бидејќи изгледа неморално насилството да се поврзува со награди. Во оперативното уредување, војниците тренираат во симулирана средина за да развијат стимул за автоматски одговор. Пример е пукањето во цели во форма на човек.

Многу луѓе кои на крајот станале сериски убијци имале трауматично детство и самите биле жртви на злоупотреба. Многу е пресилно и поедноставно да се каже дека трауматичното детство е главниот фактор за раѓањето на сериски убиец, но тие два фактори имаат многу силни корелации.

Пример модел во војската е наредникот. Работата на наредникот е да демонстрира агресија додека одржува дисциплина. Претпоставувајќи дека процесот функционира како што има намера војската, војниците гледаат на наредникот, кој е модел на однесување. Овој комбиниран пристап, теоретски, создава војници способни да го убијат непријателот во борба.

Можно е убијците кои никогаш не служеле во војска - вклучително и повеќето сериски убијци или масовни убијци - да имаат слични искуства со воените регрути. Главната разлика е во тоа што овие убијци не биле изложени на тоа во контролирана средина. Позадината на многу убијци покажува историја на брутализација. Во неколку случаи, убијците почнаа да користат насилство врз послабите суштества како начин да ја преземат контролата и да покажат однесување научено за време на брутализацијата.

Кои заеднички елементи ги имаат суровите убијци?

Многу луѓе кои на крајот станале сериски убијци имале трауматично детство и самите биле жртви на злоупотреба. 

Многу убијци покажаа чувство на отуѓеност и покажаа докази за чување насилни фантазии пред да го извршат убиството. Во некои случаи, убиецот страда од ментално растројство или оштетување на мозокот што ги инхибира или ги отстранува социјалните и психолошките ограничувања што луѓето ги имаат против убивањето други луѓе.

Без разлика дали ги потиснуваме нашите сопствени нагони стари со милениуми или имаме природна одбивност да одземеме живот на друга личност, јасно е дека во повеќето случаи е потребен катализатор кој ќе нè турка да убиеме. Идентификувањето и разбирањето на елементите кои можат да го претворат човекот во убиец може да ни помогне да спречиме вакви трагедии во иднина.