„До 90.000 денари за ВИП „сепаре“: Дали концертите стануваат привилегија на богатите?
Во последните години цените на билетите за концерти на странски изведувачи во Македонија достигнуваат рекордно високи суми. Дел од најскапите билети, особено кога се нудат како ВИП пакети, достигнуваат и до 90.000 денари, а и останатите билети ретко може да се сместат во категоријата „поевтини“. Наспроти ова, билетите за концертите на македонските изведувачи, дури и за големи предновогодишни настапи, остануваат значително пониски – меѓу 800 и 1.500 денари.
Разликата е драматична, а јавноста со право прашува: На што се должи овој огромен јаз во цените? Дали навистина толку чини носење на странски ѕвезди, или станува збор за профитни пресметки на продукциите?
Високи хонорари и специфични барања на странските изведувачи
Странските музички ѕвезди доаѓаат со високи хонорари, патни трошоци, сместување, осигурување, технички спецификации и барања кои продукцијата мора да ги исполни. Секоја светски позната група, диџеј или солист има пропишан технички „rider“ кој понекогаш е поскап од самото сценско изведување.
Покрај хонорарите, тука се и:
* изнајмување на професионална сцена, озвучување и светло,
* превоз на дел од опремата,
* казни за откажување или промени,
* задолжително минимум ниво на логистика и безбедност.
Овие трошоци ја зголемуваат основната цена на продукцијата и потоа се пресметуваат во билетите.
Мал пазар со ограничена публика
Пазарот во Македонија е мал – бројот на потенцијални купувачи е ограничен. Тоа значи дека за организаторите да ги покријат трошоците, мора да постават повисоки цени.
На пример:
Страна продукција што во регионален град со 1–2 милиони жители може да продаде 10.000 или 20.000 билети, во Скопје често може да смета на само 3.000–5.000.
Помалата публика → повисока цена по билет за да се покрие истиот трошок.
Агресивно моделирање на цените – ВИП пакетите
Во последно време, продукциите во Македонија масовно нудат ВИП пакети со:
* неколку билети,
* сопствена ложа,
* пијалоци,
* специјални влезови,
* дополнителни услуги.
Овие ВИП пакети достигнуваат до 90.000 денари и значително ја подигаат просечната цена на концертот. Дел од продукциите го користат ова за да ја компензираат пониската продажба во стандардните категории.
Пазарна логика: голема побарувачка – мала понуда
Кога настапува светски познат артист, тоа е редок настан. Бројот на такви настапи во Македонија годишно е мал, па организаторите знаат дека дел од публиката е подготвена да плати висока цена само за да присуствува. Ова создава повисока платежна моќ, што продукциите ја користат.
Профитот на продукциите – дел од сликата
Иако трошоците за странските артисти навистина се високи, дел од цената на билетите е и профитната маржа на продукциите. Организаторите често поставуваат билети со значителна добивка, особено во ВИП сегментот.
Разликата меѓу македонските и странските изведувачи не е пропорционална само на трошоците, туку и на очекуваниот профит.
Во домашните концерти, продукциите заработуваат помалку затоа што пазарот не би прифатил високи цени. Но кај странските ѕвезди, моделот овозможува поголема маржа.
Театарите и кината: раст на посетеноста и раст на цените
Во културниот сектор, покрај концертите, и театрите и кината бележат раст на активностите — што индиректно влијае и врз цените.
Театарска продукција – податоци 2023/2024
Според Државниот завод за статистика:
* Вкупниот број на прикажани претстави во професионалните театри е зголемен за 11.5%, а бројот на посетители за 3.1% во однос на 2022/2023.
* Кај театрите за деца и млади, бројот на претстави е зголемен за 14.8%, а посетеноста за 0.6%.
* Во Филхармонијата бројот на посетители е зголемен.
* Кај ансамблот за народни игри и песни има намалување и на претставите и на посетителите.
Овие податоци покажуваат дека интересот за култура расте, што создава простор и за раст на цените. Поголема побарувачка, поголеми приходи, можност за зголемување на цените на билетите.
Кинопретстави – податоци за 2024 година
* прикажаните кинопретстави пораснале за 2.3% во однос на 2023 година,
* во 18 кина биле прикажани 13.837 кино претстави,
* бројот на филмови е 1.042,
* посетеноста достигнува 334.479 гледачи.
Овој стабилен раст говори за поголема активност во кината, што исто така влијае врз политиката на цени.
РЖМ
